Het ESB heeft onlangs een artikel gepubliceerd waarin zij studies over psychische klachten en uitval op de arbeidsmarkt met elkaar vergelijken. Hieruit blijkt dat psychische klachten een belangrijke oorzaak zijn voor uitval op de arbeidsmarkt. Ook concludeert het ESB dat de GGZ en instanties als het UWV meer samen moeten gaan werken om dit probleem tegen te gaan.

Slechts 9,6% van de werkende bevolking maakt gebruik van geestelijke gezondheidszorg: ofwel ggz-therapie of medicijnen tegen psychische klachten. Opvallend is het aantal gewerkte uren per week. Van de mensen die minder dan 24 uur per week werken, maakt 12% gebruik van de GGZ. Bij de mensen die meer dan 24 uur werken is dit percentage 8,7%. Hoe meer men werkt, hoe minder snel men last heeft van psychische klachten.

Mensen met een uitkering blijken drie keer zo veel gebruik te maken van geestelijke gezondheidszorg dan werkenden. Ook opvallend is dat bijna 90% van de uitkeringsgerechtigden gebruik maakt van tweedelijns geestelijke gezondheidszorg. Zij maken dus niet alleen meer gebruik van GGZ, maar worden ook behandeld voor zwaardere psychische klachten. De groep uitkeringsgerechtigden die in de GGZ behandeld wordt, neemt ruim de helft van de totale zorgkosten in de GGZ voor haar rekening. Dit terwijl deze groep slechts 2,4% van de bevolking omvat.

De resultaten laten zien dat werkloosheid en psychische gezondheid met elkaar verbonden zijn. Dit levert op zijn beurt weer hoge maatschappelijke kosten op, zowel binnen als buiten de zorg. Het ESB raadt daarom de verschillende verantwoordelijke instanties, zoals gemeenten, het UWV en GGZ-instellingen aan om meer samen te werken om mensen weer terug te begeleiden naar de arbeidsmarkt. Werkgevers kunnen bijvoorbeeld, ook gericht op preventie, samen met een zorginstelling een plan opstellen om een werknemer te behandelen. Samen met de werknemer, werkgever, bedrijfsarts en de zorginstelling wordt gewerkt aan het verlichten of helemaal verdwijnen van de psychische klacht.

Een posttraumatische stressstoornis bij kinderen blijkt makkelijk in een paar uur tijd behandeld te kunnen worden. Zo concluderen de Universiteit van Amsterdam en GGZ Rivierduinen in een onderzoek dat zij publiceerden in ‘The Journal of Child Psychology and Psychiatry.

In het onderzoek werd gekeken naar de verschillen in tijdsduur en effectiviteit tussen twee behandelmethoden: ‘Cognitive Behavior Writing Therapy’ (CBWT) en ‘Eye Movement Desensitization and Reprocessing’ (EMDR). CBWT is een therapievorm waarbij patiënten hun traumatische ervaringen op papier zetten; EMDR aan de andere kant, is een behandeling waarbij patiënten de traumatische ervaring mondeling beschrijven terwijl zij tegelijktertijd ritmische oogbewegingen dienen te maken. De onderzoeksgroep betrof kinderen en adolescenten tussen 8 en 18 jaar met een posttraumatische stressstoornis gerelateerd aan één enkel trauma.

Beide vormen bleken niet alleen effectiever te zijn dan meer traditionele behandelvormen, maar ook nog eens significant minder behandeltijd te kosten. Na de eerste behandeling van maximaal 45 minuten volgden nog twee follow-ups, een na drie en de andere na twaalf maanden. De effecten bleken blijvend te zijn na de follow-up.

De onderzoekers raden dan ook aan om kinderen met een posttraumatische stressstoornis zo snel mogelijk door te verwijzen naar een van deze behandelvormen, zodat zij niet onnodig met klachten blijven rondlopen. Een mooie bijkomstigheid is dat het doorverwijzen zowel naar als binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) makkelijker gemaakt wordt door nieuwe afspraken rondom de administratieve verplichtingen van de verschillende instellingen. Dit levert natuurlijk niet alleen voordelen op voor patiënten met PTSS, maar voor alle patiënten met psychische klachten.

De in Amerika ontwikkelde psychologische therapie EMDR wordt steeds vaker toegepast in Nederland. EMDR staat voor “Eye Movement Desensitization and Reprocessing” en is ontwikkeld door psycholoog Francine Shapiro. De methode wordt vooral gebruikt wanneer mensen last hebben van een traumatische gebeurtenis uit hun verleden. Vaak wordt de term “posttraumatische stress-stoornis” hiervoor gebruikt.

Hoe ziet een behandeling er uit?

Een psycholoog zal de EMDR-sessie starten door de patiënt te vragen aan de traumatische gebeurtenis te denken, met de daarbij horende gedachten en gevoelens. Dit om meer te weten te komen over de precieze aard van de posttraumatische stress-stoornis. Nadat deze in kaart is gebracht, zal de patiënt nogmaals gevraagd worden om de traumatische gebeurtenis te herleven, maar ditmaal is er sprake van een afleidende stimulus. De patiënt dient deze stimulus te volgen tijdens het vertellen. Deze stimulus kan de hand zijn van de psycholoog die gevolgd moet worden met de ogen, of een bewegend licht, of zelfs een koptelefoon waar een geluid wisselend wordt afgespeeld. Deze sessies, elk bestaande uit een serie stimuli met een periode van rust, worden enkele keren herhaald, waarna de klachten afnemen of zelfs geheel verdwijnen.

Hoe werkt EMDR?

Recent wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond hoe EMDR-therapie precies werkt. In het onderzoek werd de hersenactiviteit onderzocht wanneer mensen met hun ogen bewegen en wanneer zij deze in rust hebben. Hieruit bleek dat tijdens oogbewegingen de amygdala onderdrukt wordt. Dit hersendeel is verantwoordelijk voor het opslaan van herinneringen. Op deze manier wordt de traumatische herinnering dus minder levendig en makkelijker te verwerken voor de patiënt.

Kritiek op de behandeling

Dat de EMDR-therapie aan populariteit wint is dus niet zo gek. Vooral omdat de behandeling al op zeer korte termijn resultaten kan laten zien, wordt deze ook steeds vaker ingezet. Deze ontwikkeling heeft echter ook een keerzijde. De Nederlandse vereniging voor Psychotherapie waarschuwt voor therapeuten die geen gediplomeerd psycholoog zijn. Behandelingen van niet-gediplomeerde therapeuten kunnen zelfs meer kwaad dan goed doen. De vereniging pleit voor een strengere opleidingseis. Ook wordt geadviseerd deze behandeling alleen uit te laten voeren door een gecertificeerde specialist.